Φανταστείτε να ταξιδεύετε πίσω στο χρόνο στο όχι και τόσο μακρινό 2005 ή 1995 ή 1985. Πώς θα εξηγούσατε στους ανθρώπους τότε τη ζωή μας το 2024; Τι θα σκέφτονταν ή θα ένιωθαν για τις ιστορίες σας; Πώς θα μπορούσαμε να αντιδράσουμε στις ιστορίες ενός χρονοταξιδευτή από, ας πούμε, το 2035 ή το 2045;
Στον κόσμο των επιταχυνόμενων αλλαγών μας, ο χρόνος συμπιέζεται και το μέλλον που κάποτε φαινόταν μακρινό, κάθε τόσο γίνεται παρόν προς έκπληξη πολλών. Επομένως, η επιστημονική φαντασία μας προκαλεί να σκεφτούμε εκ των προτέρων τις μελλοντικές συνέπειες των σημερινών μας επιλογών.
Οι ιστορίες επιστημονικής φαντασίας μας βοηθούν να μιλήσουμε για το μέλλον. Ο αφηγητής μας καλεί να λάβουμε σοβαρά υπόψη ορισμένες υποθέσεις και να δοκιμάσουμε τα όρια της λογικής τους κατάληξης. Πώς θα μοιάζει ο κόσμος, πώς θα αλλάξει και θα μεταμορφωθεί η κοινωνία και τι ρόλο θα έχουν οι μηχανές στη ζωή και την επιβίωσή μας; Κάθε σενάριο παίρνει αφορμή από μια σημερινή κατάσταση και την προβάλλει στο μέλλον, δημιουργώντας μια ατελείωτη σειρά από πιθανότητες. Οι ταινίες ειδικότερα, προσπαθούν και να αφηγηθούν και να εικονογραφήσουν αυτό το μέλλον: τις τεχνολογίες, τον τρόπο ζωής, την ίδια την ανθρώπινη φυλή. Η παρακολούθηση ταινιών επιστημονικής φαντασίας μας καθηλώνει και μας βυθίζει σε αυτά τα λογικά πειράματα. Το κοινό που συμμετέχει σε ένα τέτοιο ταξίδι αποκτά μια ματιά στο τι θα μπορούσε να υπάρχει και πώς μπορεί να μοιάζει ο κόσμος σε ένα λίγο-πολύ μακρινό μέλλον.
Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι τρέχουσες ανησυχίες και ηθικοί πανικοί τροφοδοτούν τις εικόνες για το μέλλον με κάθε είδους ζοφερές δυστοπίες. Οι δυστοπίες συνόδευσαν τις κοινωνίες ανά τους αιώνες, από την αλληγορία του Πλάτωνα για το Σπήλαιο, τον Κήπο των Επίγειων Απολαύσεων του Ιερώνυμου Μπος, και το Skynet του Τζέιμς Κάμερον. Κάθε δυστοπία εξυπηρετεί μια συγκεκριμένη κοινωνική κατάσταση και αναδεικνύει τις παγίδες, τα παράδοξα και τα όρια των επιλογών μας, στο βαθμό που η φαντασία μας επιτρέπει να δούμε.
Πώς καταφέρνουν οι ταινίες επιστημονικής φαντασίας να παρουσιάσουν αυτές τις δυστοπίες πειστικά; Τι μπορούμε να μάθουμε από τις δυστοπίες επιστημονικής φαντασίας; Υπάρχει ηθικό όφελος από το να φαντάζεσαι το χειρότερο σενάριο; Τι θα σήμαινε για τις ταινίες επιστημονικής φαντασίας να απεικονίζουν ουτοπίες αντί για δυστοπίες; Θα είχε νόημα ή θα ήταν ακόμη εφικτό, δεδομένης της σημερινής κατάστασης απαισιοδοξίας και κοινωνικής αγανάκτησης;
Λίγα λόγια για την ομιλήτρια Μελένια Αρούχ, Ph.D.
Είναι Αναπληρώτρια Καθηγήτρια στο Deree – The American College of Greece, διδάσκοντας από το 2005 μαθήματα στα προγράμματα Επικοινωνίας, Φιλοσοφίας και, πιο πρόσφατα, Κινηματογραφικών Σπουδών. Η τρέχουσα διδασκαλία της περιλαμβάνει μαθήματα όπως Φιλοσοφία και Κινηματογράφος, Αισθητική, Αμερικανικός Κινηματογράφος και Ανάλυση Ταινιών. Πρόσφατα ηγήθηκε της διαδικασίας έγκρισης του περιεχομένουτου νέου BA Κινηματογραφικών Σπουδών στο Deree College και υπηρέτησε ως επικεφαλής του τμήματος Επικοινωνίας. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα αφορούν στον κινηματογράφο, την τηλεόραση και τα ψηφιακά μέσα, ενώ την ενδιαφέρει πρωτίστως το διεπιστημονικό πεδίο που συνδέει τη θεωρία του κινηματογράφου και των μέσων με τη φιλοσοφική έρευνα. Συγκεκριμένα, έχει δημοσιεύσει άρθρα και κεφάλαια βιβλίων σχετικά με τον κινηματογραφικό χώρο, την αισθητική και την κινηματογραφική φόρμα, τις ηθικές και πολιτισμικές ερμηνείες ταινιών, την τοξικότητα και τα fandoms στο διαδίκτυο, και την επίδραση του Hamilton: An American Musical στον πολιτισμό και την αισθητική.
